Σ.Ε.Μ.Μ.Θ. | Μάρμαρο, ένταξη σε μαρμαροφόρες περιοχές και μαρμαρογενετικές επαρχίες

Λατομείο Ariston. Γρανίτης Δράμας, τύποι ARISTON,

VENUS και GALAXY. (ΠΑΥΛΙΔΗΣ ΜΑΡΜΑΡΑ-ΓΡΑΝΙΤΕΣ)
(Photo by Tzeferis P.© )

Ο όρος μάρμαρο είχε κατά την ομηρική εποχή την έννοια μεγάλου ογκόλιθου, ανεξάρτητα από το είδος και τη σύσταση του πετρώματος. Αργότερα διαδόθηκε πολύ η χρήση της παραλλαγής με την ασβεστιτική σύσταση και το άσπρο χρώμα, που ονομαζόταν «λίθος».

Ο όρος μάρμαρο, με την πετρογραφική και τη γεωλογική έννοια, χρησιμοποιείται για να καλύψει τις κατηγορίες εκείνες των πετρωμάτων που προέρχονται από τη μεταμόρφωση ασβεστολίθων ή δολομιτών. Πρόκειται για τα λεγόμενα «γνήσια μάρμαρα», με την επιστημονική σημασία του όρου Γνήσια μάρμαρα είναι, για παράδειγμα, το Πεντελικό και της Carrara Ιταλίας, που προέρχονται από τη μεταμόρφωση ασβεστολίθων, καθώς επίσης το χιονόλευκο μάρμαρο Θάσου και το λευκό μάρμαρο Sivec Γιουγκοσλαβίας, που προέρχονται από τη μεταμόρφωση δολομιτών (δολομιτικά μάρμαρα).

Fantiscritti Quarry area, Carrara, Italy,

where Michelangelo chose his marble

Στην εμπορική όμως γλώσσα αλλά και στην νομοθεσία (βλ. Ν.669/77 , άρθρο 2 παρ. 2) με τον όρο «μάρμαρο» εννοούμε κάθε συμπαγές κρυσταλλικό πέτρωμα, στην ορυκτολογική σύσταση του οποίου επικρατούν τα ορυκτά με σκληρότητα 3 – 4 της σκληρομετρικής κλίμακας Mohs (ασβεστίτης,δολομίτης, σερπεντίτης), που επιδέχεται κοπή, λείανση και στίλβωση και που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διακοσμητικό ή/ και δομικό υλικό.

Ο όρος μαρμαροφόρο κοίτασμα χρησιμοποιείται για να υποδηλώσει ότι ο εξορυσσόμενος τύπος ή τύποι μαρμάρου είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμοι. Άλλως γίνεται λόγος για μαρμαροφόρα εμφάνιση. Ο όρος μαρμαροφόρο κοίτασμα είναι αντίστοιχος με τον όρο μεταλλοφόρο κοίτασμα, με την διαφορά ότι η περιεκτικότητα κοιτάσματος σε μέταλλο %, αντικαθίσταται με το συντελεστή εξορυξιμότητας % σε υγιή ογκομάρμαρα.

Δύο μάρμαρα ανήκουν στον ίδιο τύπο, όταν συμπίπτει η γένεση και η γεωλογική ηλικία και ταυτίζονται ή κυμαίνονται σε στενά όρια το χρώμα, η σύσταση, η δομή και τα φσικομηχανικά τους χαρακτηριστικά. Δύο μάρμαρα μπορούν να είναι του ίδιου τύπου και να ανήκουν σε ξεχωριστά κοιτάσματα και μάλιστα διαφορετικών μαρμαροφόρων περιοχών. Στην περίπτωση αυτή γίνεται λόγος για ομόλογα μάρμαρα. Για παράδειγμα, τα λευκά μάρμαρα Λιμνιάς Καβάλας, Λιβαδερού Δράμας και Μετάλλων Σερρών είναι ομόλογα και εντάσσονται στις μαρμαροφόρες περιοχές ορέων Λεκάνης, Φαλακρού όρους και Μενοίκιου όρους αντίστοιχα.

Εργοστάσιο επεξεργασίας μαρμάρων, Ναύπλιο

Μαρμαροφόρες περιοχές είναι γεωγραφικές ενότητες , που συγκροτούνται από ένα περισσότερα μαρμαροφόρα κοιτάσματα και οι οποίες εντάσσονται σε συγκεκριμένη μαρμαρογενετική επαρχία. πχ. η μαρμαρογενετική επαρχία της ανθρακικής ενότητας Παγγαίου, περιλαμβάνει τις ακόλουθες μαρμαροφόρες περιοχές: νήσου Θάσου, περιοχή Παγγαίου, ορέων Λεκάνης, Φαλακρού όρους, Μενοίκιου Ορους, όρους Αγκιστρο. Επίσης η επαρχία της ακολουθίας των “πλακωδών ασβεστολίθων” (Plattenkalk) περιλαμβάνει μαρμαροφόρες περιοχές της Πελοποννήσου (όρος Πάρνων και Σαγιάς) αλλά και της Κρήτης. Γι α τα μάρμαρα της Μάνης (Σαγιάς) δείτε κι εδώ.

Μαρμαρογενετική επαρχία ορίζεται ο γεωτεκτονικός χώρος της ανώτερης λιθόσφαιρας που έχει δική του λιθοστρωματογραφική διάρθρωση και παλιογεωγραφική εξέλιξη, παρουσιάζει μεγάλη ομοιομορφία στην τεκτονική του δομή και τις συνθήκες μεταμόρφωσης, περικλείει περισσότερα από ένα μαρμαροφόρα κοιτάσματα, τα οποία συνήθως συγκροτούν μαρμαροφόρες περιοχές και ανήκει σε συγκεκριμένη γεωτεκτονική ζώνη. Για παράδειγμα, η Εσωτερική μεταμορφική ζώνη περιλαμβάνει τις εξης τέσσερεις επαρχίες, που περικλείουν γνήσια μάρμαρα: 1) Μαρμαρογενετική επαρχία ενότητας Παγγαίου, όπου περιλαμβάνονται οι μαρμαροφόρες περιοχές: Θάσου, Παγγαίου Ορους, Ορέων Λεκάνης, Φαλακρού Ορους, Μενοικίου Ορους και Αγκίστρου. 2) Μαρμαρογενετική επαρχία ενότητας Σιδηρόνερου, όπου περιλαμβάνονται οι μαρμαροφόρες περιοχές: Καρά Ντερέ Δράμας και ημίλευκων μαρμάρων Σκαλωτής Δράμας3) Επαρχία Δυτικής Ροδοπικής Μάζας και 4) Τριαδικοϊουραστικών νηριτικών κρυσταλλικών ασβεστολίθεων.

Γενικότερα, η ταξινόμηση και ένταξη των κοιτασμάτων μαρμάρου σε μαρμαροφόρες περιοχές και επαρχίες έχει -κατά γεωτεκτονική ζώνη- ως εξής:Α. Μάρμαρα Εσωτερικής Μεταμορφικής Ζώνης, με 4 επαρχίες που προαναφέρθηκαν.
B. Μάρμαρα Ζώνης Aξιού, με 3 επαρχίες, εδώ ανήκουν οι τραβερτίνες Αλμωπίας και τα μάρμαρα Νάουσας κι Εδεσσας.
Γ. Μάρμαρα ενδιάμεσης μεταμορφικής Ζώνης, με 8 επαρχίες, εδώ ανήκουν οι περιοχές του Πεντελικού Ορους και λοιπές εμφανίσεις Αττικής, τα μάρμαρα των Κυκλάδων, της Μαγνησίας, της Ευβοιας, της Λέσβου, της Ικαρίας κλπ
Δ. Μάρμαρα Ζώνης Ανατολικής Ελλάδας, με 4 επαρχίες, εδώ ανήκουν οι περιοχές της Αργολίδας και Κορινθίας, της Χίου, της Φθιώτιδας κλπ.
Ε. Μάρμαρα Ζώνης Παρνασού-Γκιώνας , εδώ ανήκουν τα μάρμαρα Λειβαδιάς, Αμφίκλειας Φωκίδας, Αράχοβας κλπ.
ΣΤ. Μάρμαρα Ζώνης Ωλονού-Πίνδου.
Ζ. Μάρμαρα Ζώνης Γαβρόβου-Τριπόλεως, με 2 επαρχίες, εδώ ανήκουν τα κοιτάσματα της Τριπολης, της Ρόδου κλπ.
Η. Μάρμαρα Ιονίου Ζώνης, με 3 επαρχίες, εδώ ανήκουν τα μάρμαρα Θεσπρωτίας, Ανατολικής Κρήτης (Σητείας) και Ιωαννίνων (κληματιάς κλπ).
Θ. Μάρμαρα Εξωτερικής Μεταμορφικής Ζώνης, με 3 επαρχίες, εδώ ανήκουν τα μάρμαρα του όρους Πάρνωνα (Αγ. Πέτρου, Καστάνιτσας, Δολιανών), Σαγιά Μάνης και Δυτικής-Κεντρικής Κρήτης.
Ι. Μάρμαρα Ζώνης Παξών

[από τη διατριβή του Δρ. Γεωλόγου Κωνσταντίνου Ρήγα, επιμέλεια: Π. Τζεφέρης ]

23 Οκτ Μάρμαρο, ένταξη σε μαρμαροφόρες περιοχές και μαρμαρογενετικές επαρχίες