22 Φεβ Τα μάρμαρα του Αρχαίου Ναού του Ηφαίστου
Πηγή: Huffington Post
Αρθογράφος:
 |
| The Hephaisteion (“Theseion”), seen from across the Agora, ca. 460–415 B.C. |
Η μελέτη των ιδιοτήτων του μαρμάρου κρίνεται πολύ σημαντική για την συμπεριφορά των αρχαίων μνημείων στη φθορά του χρόνου. Μάλιστα είναι δυνατόν ακριβώς από την διαφορετική αυτή συμπεριφορά να οδηγηθούμε σε ανίχνευση της προέλευσης του μαρμάρου.
 |
| Ο ναός του Ηφαίστου ή Θησείο είναι ένας από τους πλέον διατηρημένους αρχαίους ναούς του ελληνικού χώρου. |
 |
| Ο ναός του Ηφαίστου κατασκευάσθηκε από πεντελικό μάρμαρο, αλλά για τον πλούσιο γλυπτό διάκοσμο προτιμήθηκε Παριανό μάρμαρο.Στην ανατολική μετόπη αναπαρίστανται οι άθλοι του Ηρακλή στη βόρεια και νότια οι άθλοι του Θησέα. Η ζωφόρος του πρόναου αναπαριστά τη μάχη του Θησέα με τους Παλλαντίδες και στον οπισθόδρομο η μάχη των Λαπιθών και των Κενταύρων. |
Για τη σύγκριση της αντοχής στο χρόνο και κυρίως της συμπεριφοράς στην ατμοσφαιρική διάβρωση του πεντελικού και του παριανού μαρμάρου κατά τη διάρκεια των αιώνων προσφέρεται ο Ναός του Ηφαίστου, στην αρχαία αγορά της Αθήνας, όπου συνυπάρχουν αρχιτεκτονικά μέλη και γλυπτά από δύο λευκά μάρμαρα διαφορετικής προέλευσης*
Ο ναός του Ηφαίστου ή Θησείο, όπως είναι ευρύτερα γνωστό, είναι το πιο εντυπωσιακό από τα θρησκευτικά οικοδομήματα της αρχαίας Αγοράς των Αθηνών είναι ένας από τους πλέον διατηρημένους αρχαίους ναούς του ελληνικού χώρου και διαθέτει τον πλουσιότερο γλυπτό διάκοσμο από οποιονδήποτε άλλο δωρικό ναό, μετά τον Παρθενώνα.Ήταν αφιερωμένος στο θεό Ήφαιστο και στην Εργάνη Αθηνά. Βρίσκεται στην περιοχή του Θησείου και αποτελεί τμήμα του αρχαιολογικού χώρου της Αρχαίας Αγοράς.
Ο Ναός αυτός είναι χτισμένος πάνω στο λόφο του Αγοραίου Κολωνού, στο δυτικό μέρος της Αρχαίας Αγοράς, κατά διεύθυνση Ανατολή – Δύση. Είναι περίπτερος ναός, δωρικού ρυθμού, εξάστυλος, κτισμένος ίσως από τον αρχιτέκτονα Ικτίνο. Το μόνο βέβαιο είναι ότι ο δημιουργός είχε δεχθεί επιρροές από τους Ικτίνο και Σκόπα και φέρεται να ήταν και ο δημιουργός των ναών στο Σούνιο, της Νέμεσης στη Ραμνούντα και του Άρη στις Αχαρνές. Σε κάθε πλευρά έχει 13 κίονες σε μήκος και 6 κατά πλάτος. Ο σηκός του χωρίζεται σε πρόναο, κυρίως ναό και οπισθόδομο.
Ο ναός είχε σχεδιαστεί και πιθανότατα άρχισε να χτίζεται ήδη από το 450 π.Χ., σίγουρα πριν από τον Παρθενώνα. Στα χρόνια που ακολουθούν σημειώνονται αλλαγές στο σχεδιασμό, γύρω στο 445 π.Χ., είναι όμως σε προχωρημένο στάδιο το έργο, αφού τότε ολοκληρώνονται οι μετόπες με τους άθλους του Ηρακλή και τα γλυπτά του ανατολικού αετώματος.
Μεταξύ 445-440 π.Χ. φιλοτεχνείται η δυτική ζωφόρος. Ανάμεσα στο 435 και το 430 π.Χ. χρονολογούνται η ανατολική ζωφόρος, το δυτικό αέτωμα και η διαμόρφωση του εσωτερικού με περαιτέρω αλλαγές στο αρχικό σχέδιο. Το 421 π.Χ. τοποθετούνται η σίμη, τα ακρωτήρια και το λατρευτικό σύμπλεγμα του Ηφαίστου και της Αθηνάς, οπότε πρέπει να ολοκληρώνεται και η στέγη του ναού.
Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν το 416/5 π.Χ. Ο πιθανότερος λόγος που διάρκεσαν τόσο πολύ οι εργασίες στο ναό του Ηφαίστου είναι ότι με το οικοδομικό πρόγραμμα του Περικλή δόθηκε προτεραιότητα στον Παρθενώνα, από το 447 π.Χ., και στο ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, από το 444 π.Χ.
διάκοσμο προτιμήθηκε νησιωτικό μάρμαρο . Στις περιγραφές της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής θραυσμάτων από τον γλυπτό διάκοσμο του Ηφαιστείου το μάρμαρο προσδιορίζεται ρητά ως παριανό (www.agathe.gr) .
 |
| Διακρίνεται η σχιστότητα του επιστυλίου από πεντελικό μάρμαρο, αλλά και η απουσία σχιστότητας στη ζωφόρο που σμιλεύτηκε σε παριανό μάρμαρο |
 |
| Στο τμήμα της ζωφόρου στη δυτική πλευρά του ναού που απεικονίζει μάχη Λαπιθών και Κενταύρων. είναι εντυπωσιακή η απουσία μαύρης κρούστας (παριανό μάρμαρο) |
Στις φωτο φαίνεται τμήμα της ζωφόρου στη δυτική πλευρά του ναού που απεικονίζει μάχη Λαπιθών και Κενταύρων. Διακρίνεται η σχιστότητα του επιστυλίου από πεντελικό μάρμαρο, αλλά και η απουσία σχιστότητας στη ζωφόρο που σμιλεύτηκε σε παριανό μάρμαρο. Στην κάτω φωτογραφία φαίνονται σε λεπτομέρεια δύο Κένταυροι που σφυροκοπούν τον Λαπίθη Καινέα για να τον σφηνώσουν στο έδαφος. Εδώ, στο παριανό μάρμαρο, είναι εντυπωσιακή επίσης η απουσία μαύρης κρούστας.
Αντίθετα, όπως προκύπτει από τη σχετική βιβλιογραφία*, τα γλυπτά της δυτικής ζωφόρου του Παρθενώνα, που έχουν λαξευτεί σε πεντελικό μάρμαρο παρά την σχετικά καλή συμπεριφορά τους μετά από δυόμισι χιλιετίες έκθεσης στους φυσικούς παράγοντες διάβρωσης και στην έντονη περιβαλλοντική δοκιμασία, προσβλήθηκαν σοβαρά από επικαθίσεις ατμοσφαιρικών ρύπων.Από την άλλη πλευρά, η υπεροχή του παριανού μαρμάρου έναντι του πεντελικού, χάρις στα ιστολογικά του χαρακτηριστικά του, είναι σαφής*.