[του Πέτρου Τζεφέρη*]

Ιστορικό ρεκόρ πέτυχε ο τομέας μαρμάρου για το 2017 και μάλιστα με άλμα σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αυξάνοντας τις εξαγωγές του κατά 35,58% σε αξία. Πράγματι σύμφωνα με συνδυασμένα στατιστικά στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ, Eurostat και του Υπ. Περιβάλλοντος, πραγματοποιήθηκαν για το 2017 εξαγωγές μαρμαρικών προϊόντων άνω του 1 εκατ. τον., αξίας 411 εκατ. ευρω. Για το 2018, η ανοδική τάση συνεχίζεται.

Όπως αποτυπώνεται αναλυτικά στο διάγραμμα 1, ο τομέας συνεχίζει την ακάθεκτη ανοδική του πορεία που διαμορφώνεται από την διαχρονική αύξηση των εξαγωγών ακατέργαστου και επεξεργασμένου μαρμάρου με παράλληλη μείωση των εισαγωγών. Με τις επιδόσεις αυτές ο τομέας μαρμάρου συνιστά μια ελπίδα μέσα στην οικονομική κρίση. Η ελληνική βιομηχανία μαρμάρου επιδεικνύοντας επιχειρησιακή ετοιμότητα και γρήγορα αντανακλαστικά, υιοθέτησε μια καθαρά εξωστρεφή στρατηγική η οποία μέσα σε μια δεκαετία και παρά τον έντονο ανταγωνισμό, την ανέδειξε ως μια από τις μεγαλύτερες εξαγωγικές δυνάμεις στον κόσμο. Δείτε swot analysis του τομέα μαρμάρου: Η σημειολογία του τομέα εξόρυξης μαρμάρου μέσα στην κρίση!

Η στατιστική των εξαγωγών τις δύο τελευταίες δεκαετίες (2001-2017) παρουσιάζεται αναλυτικά στα διαγράμματα 2, 3 και 4. Από αυτήν μπορούμε να βγάλουμε επιμέρους σημαντικά συμπεράσματα:

1. Η αλματώδης αύξηση της ποσότητας αλλά και της αξίας εξαγωγών τα τελευταία χρόνια (μετά το 2007-2008) οφείλεται κυρίως στην ραγδαία αύξηση της αξίας των εξαγωγών του «ακατέργαστου» μαρμάρου (δασμολογικές κλάσεις της συνδυασμένης ονοματολογίας eurostat 2515) σε σχέση με το κατεργασμένο μάρμαρο (δασμολογικές κλάσεις 680221 και 680291) . Μέχρι την περίοδο έναρξης της οικονομικής κρίσης, στις εξαγωγές επικρατούσε το επεξεργασμένο μάρμαρο και για πρώτη φορά -μόλις το 2010- το ακατέργαστο παρουσίασε σημαντική αύξηση υπερβαίνοντας για πρώτη φορά το επεξεργασμένο (βλ. διάγραμμα 2). Εκτοτε, η δομική αυτή αλλαγή συνεχίστηκε αλματωδώς, ενδεικτικά η αύξηση της αξίας εξαγωγών του ακατέργαστου μόνο για το 2017 ξεπέρασε το 80% ενώ για την διετία 2016-2017 ξεπέρασε το 100% (διάγραμμα 2), παγιώνοντας τα δεδομένα και καθιστώντας σαφή πλέον τον προσανατολισμό της ελληνικής βιομηχανίας μαρμάρου. Παράλληλα με τα ανωτέρω, είχαμε μια ισχυρή πτώση των εισαγωγών του ακατέργαστου μαρμάρου στα 20-30 εκατ. ευρω, βλ. ενδεικτικό διάγραμμα 5 για την τελευταία πενταετία 2013-2017.

2. Η τιμή του μαρμάρου ανά τόνο αποτυπώνει τη διαφορά προστιθέμενης αξίας ανάμεσα σε ακατέργαστο και επεξεργασμένο προϊόν. Η τιμή ανά τόνο του επεξεργασμένου μαρμάρου από το 2001 έως και το 2014 κατά μέσο όρο ήταν τουλάχιστον τριπλάσια από του ακατέργαστου. Ωστόσο η μεταξύ τους διαφορά από το 2010 και μετά «ψαλιδίζεται» κάθε χρόνο ενώ είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η τιμή ανά τόνο του ακατέργαστου μαρμάρου το 2017 αποτελεί ιστορικό υψηλό (διάγραμμα 4).

3. Το σχεδόν μονοψώνιο των εξαγωγών του μαρμάρου προς την Κίνα συνεχίζεται με εντεινόμενους ρυθμούς. Όπως φαίνεται στα διαγράμματα 6 και 7, το ποσοστό εξαγωγών προς την Κίνα για τα ακατέργαστα μάρμαρα ξεπερνά το 80% τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία. Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι αναλόγως λειτουργούν και οι αγορές άλλων Χωρών με παράδοση στο μάρμαρο, όπως πχ. η γειτονική Τουρκία, η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα ακατέργαστου μαρμάρου στον κόσμο, με μερίδιο σε αξία περίπου 40%, ενώ στο επεξεργασμένο είναι η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγός Χώρα με μερίδιο περίπου 19%. Η αξία εξαγωγών της Τουρκίας το 2017 άγγιξε το 1 δισ. ευρώ (πάνω από 5 εκατ. τον.), πάνω από 85% των οποίων διοχετεύτηκε στην κινεζική αγορά. Εντούτοις, εδώ μπορούμε να επισημάνουμε ότι το ελληνικό μάρμαρο καταφέρνει να διατηρεί διαχρονικά καλύτερες τιμές ακόμη και στο ακατέργαστο μάρμαρο (βλ. διάγραμμα 4), ενώ για το τούρκικο η μέση τιμή είναι μόλις 170-180 ευρω/τον. Σε σχέση με τις υπόλοιπες χώρες, τονίζεται ότι η Ελλάδα εντός του 2017 ξεπέρασε πλέον την Ισπανία τόσο σε ποσότητα όσο και σε αξία εξαγωγών ακατέργαστου μαρμάρου, αποτελώντας πλέον σταθερά την τρίτη δύναμη μετά την Τουρκία και την Ιταλία. Ακόμη και η Ιταλία που αποτελεί διαχρονικά μεγάλη δύναμη στο μάρμαρο και είναι ο εξαγωγέας στον κόσμο με τις υψηλότερες συγκριτικά τιμές μαρμάρου, την χρονιά που μας πέρασε έκανε ρεκόρ εξαγωγών ακατέργαστου μαρμάρου προς την Κίνα, φτάνοντας κοντά στο 50% (45,7% σε αξία). Στο επεξεργασμένο μάρμαρο, οι Ιταλοί παρουσίασαν οριακή πτώση των εξαγωγών, καταφέρνοντας πάντως να διατηρήσουν τις υψηλές τιμές τους.

4. Τα λοιπά συναφή προϊόντα (γρανίτες, σχιστόλιθοι, ψαμμίτες και λοιπά διακοσμητικά πετρώματα) είχαν περιορισμένη παρουσία στις ελληνικές εξαγωγές. Για τα διακοσμητικά πετρώματα (πλην μαρμάρου) βλ. ενδεικτικό διάγραμμα 8.

Τελειώνοντας επιτρέψτε μου ένα σχόλιο αναφορικά με το σκεπτικισμό για την ανάπτυξη αυτή που χαρακτηρίζεται από μονοψώνια ή ολιγοψώνια και που οι σκεπτικιστές θα χαρακτήριζαν ως ακραίες περιπτώσεις ατελούς ανταγωνιστικής αγοράς που τελικά δεν μπορούν να επιβιώσουν διαχρονικά. Οσο θεωρητικά αληθές είναι αυτό, άλλο τόσο πρακτικά αληθές είναι ότι το ελληνικό μάρμαρο καταφέρνει και επιβιώνει στις διεθνείς αγορές και κυρίως την Κίνα, παρέχοντας ταυτοχρόνως στον τόπο μας τόσο οικονομικά όσο και κοινωνικά θετικά ερείσματα. Επιπλέον, ας σημειωθεί ότι για την Ελλάδα η ανάπτυξη του τομέα μαρμάρου δεν αποτελεί μονοπώλιο, ούτε ακριβώς ολιγοπώλιο, διότι υπάρχουν πάνω από 150 μικρές ή μεγαλύτερες επιχειρήσεις που ασχολούνται με αυτό. Ωστόσο, πέραν του ανταγωνισμού, οι κίνδυνοι και οι απειλές είναι πλέον ορατές. Οι κίνδυνοι αυτοί (πχ. το τεχνητό μάρμαρο που έχει ήδη κάνει αισθητή την παρουσία του) μας υπενθυμίζουν ανά πάσα στιγμή ότι η θετική συγκυρία για το ελληνικό μάρμαρο είναι κι αυτή δυναμική, δεν μπορεί να διαρκέσει για πάντα και για το λόγο αυτό απαιτείται η πλήρης εκμετάλλευσή της στην παρούσα χρονική περίοδο.